Znany szwedzki lekarz i naukowiec Hans Rosling pokazuje jak skutecznie wyzwiolić się od stereptypów i skrótów myślowych by lepiej zrozumieć otaczający nas świat.
Wielki pomarańczowy napis “FACTFULNESS” przyciąga uwagę. Do lektury zachęca sam Bill Gates. I jeszcze ten podtytuł: “Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą”. Polskie tłumaczenie jak zwykle przekombinowane – w oryginale jest bardziej bezpośrednio: “dziesięć powodów dlaczego się mylisz co do świata i dlaczego jest lepiej niż myślisz”. Tak bardziej prowokacyjnie, bardziej szczerze. Tak, jak szczera jest, cała ta książka.
Autor zaczyna swoją opowieść od testu: już na trzeciej stronie wstępu każe nam odpowiedzieć na 13 pytań, zapisać wyniki i sprawdzić jak źle nam poszło. Test pozwala uzmysłowić sobie, że nasza wiedza na temat świata jest zasadniczo nieaktualna. W sumie nic dziwnego bo zwykle bazujemy na słabo zapamiętanych faktach ze szkoły oraz różnych “sensacjach” z mediów. W Polsce jest z tym zresztą szczególnie źle bo nasze media światem nie interesują się praktycznie wcale (a sytuację ratują tylko nieliczni zepchnięci gdzieś na ubocze dziennikarze i podcasterzy). Tym bardziej stereotypy są u nas silnie zakorzenione.
Tymczasem – jak na kolejnych stronach dowodzi Hans Rosling – sytuacja jest zaskakująco inna niż się wszystkim wydaje. W ostatnich latach rozwój świata gwałtownie przyspieszył, zmieniła się demografia, dostęp do edukacji i służby zdrowia, a także poziom zamożności. A ludzie na tzw. “Zachodzie” wykazują się dużą ignorancją w tej dziedzinie.
Ale cała ta opowieść o świecie i zderzenie faktów z naszą niewiedzą jest tylko pretekstem do czegoś dużo ważniejszego. Autor chce nas nauczyć patrzenia w oparciu o fakty, uchronić od myślenia instynktownego, które często prowadzi na manowce. W kolejnych dziesięciu rozdziałach za pomocą anegdot z życia autora, barwnych przykładów i prostych porad pokazuje jak uwolnić się od skrótów myślowych. Bo owe skróty – instynkty – są bardzo silne. Wykształciły się wszak w toku ewolucji i pomogły człowiekowi pierwotnemu zawojować świat. Świat, którego człowiek współczesny za bardzo nie rozumie – bo wciąż bazuje na starych nawykach myślowych.
Świetnym podsumowaniem książki jest zamieszczona na stronie założonej przez autora i jego bliskich fundacji Gapminder infografika:
źródło: Gapminder
Choć to zaskakujące książkę czyta się jak dobrą powieść. Jest to jedna z najbardziej przystępnych pozycji o statystyce i analizie wykresów jaka jest dostępna na polskim rynku. Otwiera oczy. Uczy praktycznych umiejętności. A na koniec potrafi nawet wzruszyć. Polecam.
dr Tomasz Aleksandrowicz
| Tytuł: Factfullness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą Tytuł oryginalny: Factfulness: Ten Reasons We’re Wrong About the World – and Why Things Are Better Than You Think Autor: Hans Rosling Wydawnictwo: Media Rodzina Rok wydania: 2018 Liczba stron: 368 ISBN: 9788380084995 |
