Mapa trendów: PEST 2024

Na początku 2024 roku warto spojrzeć szerzej na to co się dzieje na świecie i co będzie mieć wpływ na naszą najbliższą przyszłość. Wiele wydarzeń, które możemy zaobserwować lokalnie – w Polsce – to tak naprawdę efekt globalnych trendów. Świat jest połączony w jeden wielki ekosystem – pamiętajmy o tym.

Jakie są globalne trendy?

Do prezentacji globalnych trendów można posłużyć się klasyczną metodą ze świata zarządzania – analizą PEST. W biznesie stosuje się ją do oceny czynników zewnętrznych, które mają wpływ na daną firmę. Ale jeśli spojrzymy szeroko, to możemy dostrzec czynniki – trendy – które mają wpływ na cały kraj – Polskę, na cały kontynent – Europę, czy w końcu na cały świat.

Analiza PEST (ang. PEST analysis) obejmuje cztery grupy czynników: polityczne, ekonomiczne, społeczne i technologiczne. Ich pierwsze litery tworzą nazwę “PEST” – przypadkiem po angielsku są to te same litery.

Zestawienie czynników tradycyjnie przedstawia się na wykresie złożonym z czterech kwadratów, które reprezentują cztery obszary trendów.

Trendy w polityce

• autorytaryzm kontra demokracja – w wielu krajach świata nigdy nie było demokracji albo nie udało się jej utrzymać bo opiera się na wartościach, które nie są powszechnie uznawane w danym społeczeństwie. Ale nawet w świecie tzw. “zachodu” do władzy często dochodzą ludzie, którzy chcą forsować swoją, zwykle populistyczną wizję bez poszanowania demokracji. W 2024 roku w wielu kluczowych krajach odbędą się wybory, które mogą przesunąć je bliżej do autorytaryzmu
• Chiny kontra USA – od kilku lat Chiny coraz bardziej otwarcie rywalizują z USA o dominację na świecie: pożyczają, inwestują, promują i lobbują w wielu krajach Afryki, Azji czy Europy. Powstaje chiński “nowy jedwabny szlak” – oparty o wielkie inwestycje w transport morski i kolejowy. Toczą się wojny celne, wprowadzane są wzajemne blokady i sankcje. Rośnie napięcie na linii Chiny-Tajwan i ryzyko eskalacji. Wiele krajów staje w obliczu konieczności opowiedzenia się po którejś ze stron.
• Rosja kontra Ukraina – tak naprawdę wojna w Ukrainie, która przecież toczy się od 2014 to nieustająca próba odbudowy imperium przez Rosję. Próba, która nie wygląda na udaną i wiąże obie strony w wieloletnim konflikcie. Rosja przeceniła swoje możliwości i w efekcie skonsolidowała NATO, utraciła rynki zbytu swoich surowców, a także dużą część wpływów w Azji Środkowej czy na Bliskim Wschodzie. Ale Europa też odczuwa skutki tego kryzysu, a dalsze działania Rosji będą i w przyszłości stanowić źródło kolejnych wyzwań.
• multiploaryzacja – nie tylko Chiny i Rosja walczą o wpływy, to samo robią inne kraje, aspirujące do miana “lokalnych mocarstw”. Rywalizacja trwa i w wielu regionach świata i często przywraca zadawnione konflikty, które stają się punktami zapalnymi – takich punktów zdaje się nie ubywać na mapie świata.
• kryzys dialogu – instytucje międzynarodowe od lat nie mają takiego znaczenia jak dawniej i rzadko mogą się pochwalić większymi sukcesami w rozbrajaniu konfliktów, formowaniu nowych porozumień czy budowaniu kompromisów. Globalne problemy są rozwiązywane lokalnie, a to często nie wystarcza. Ale ciężko jest o konstruktywny dialog w czasach polaryzacji.

Trendy ekonomiczne

• globalny konsumpcjonizm – jak pokazują statystyki świat stał się zamożniejszy, ludziom żyje się lepiej, bieda i skrajne ubóstwo są w odwrocie, kraje rozwijające się gonią świat rozwinięty. Z jednej strony to dobrze, z drugiej rodzi to nowe wyzwania: większy popyt napędza większą produkcję, przybywa odpadów, nasila się rywalizacja o surowce, a ceny poddawane są większej presji.
• globalizacja na rozdrożu – kraje rozwinięte popierały globalizację bo na niej zyskiwały ale dziś coraz częściej widać oznaki czegoś odwrotnego. Globalna konkurencja poddaje większej presji lokalne rynki co rodzi obawy o przyszłości. Coraz częściej to firmy świata rozwiniętego muszą się cofać przed dynamicznymi graczami z krajów rozwiniętych, a starzejące się bogate społeczeństwa mają trudności z zaakceptowaniem zmian. 
• wyzwania ekologiczne – środowisko naturalne coraz mocniej odczuwa skutki działania człowieka. Globalne ocieplenie, nasilone katastrofy naturalne, zaśmiecenie, wymieranie gatunków – wszystko to zaczyna stawać się problemem dla coraz większej ilości miejsc na świecie prowadząc do kryzysów, migracji, a nawet przemocy w walce o zasoby. Świadomość ekologiczna rośnie co prowadzi do zmian w zachowaniach ludzi i wprowadzania proekologicznych regulacji wpływając na warunki gospodarowania
• czas Azji – wprawdzie to Chiny rzucają wyzwanie hegemonii USA ale to Indie stały się w 2023 roku najludniejszym krajem świata. Azja – szczególnie południowo-wschodnia – jest młoda, dynamiczna, pracowita i spragniona postępu. Azja będzie mieć coraz większe znaczenie dla świata
• widmo kryzysu – od czasów kryzysu finansowego w 2008 roku do pandemii Covid-19 minęło 12 lat, w których świat rozwijał się bez większych zakłóceń. Eksperci co roku wieszczą jednak kryzys, który w końcu kiedyś nadejdzie – może w wyniku załamania w gospodarce Chińskiej, może w skutek eskalacji konfliktów na Bliskim Wschodzie, a może z innego powodu. Nie da się uniknąć pewnej niepewności.

Trendy społeczne

• relatywizacja – od dłuższego czasu widać, że świat nie ma uniwersalnego przepisu na przyszłość. Wszystko staje się względne, relatywne, a sceptycyzm przybiera różne formy – również irracjonalne. Ludzie szukają nowych autorytetów, podważają przyjęte prawdy i przekonania. Post-prawda, antynauka czy myślenie magiczne zyskują na popularności.
• polaryzacja społeczeństw – poglądy ludzi coraz cześciej zdają się dążyć do uproszczeń, być czarno-białe, zero-jedynkowe. Sprzyjają temu szukające sensacji lub emocjonalnego zaangażowania media, pośpiech, kryzys dialogu. Na dodatek polaryzację podsycaję żywiące się nią siły polityczne.
• konserwatyzm kontra liberalizm – ludzie zawsze dzielili się na takich, którzy lubią zmiany i takich, którzy są im niechętni. Otwartość i liberalizm społeczny od lat przesuwa granice tego co jest normą. W wielu miejscach na świecie napotyka to rosnący, konserwatywny opór co nasila spory religijne, konflikty międzypokoleniowe czy opozycję miasto-wieś.
• remotyzacja – postępująca cyfryzacja otwiera kolejne obszary ludzkiego życia, które mogą stawać się hybrydowe lub w pełni zdalne: praca, nauka, medycyna, rozrywka, kontakty społeczne. Daje to wielkie korzyści ale powoduje też społeczne oddalenie i osamotnienie.
• wyzwania demografii – kraje rozwinięte w większości się starzeją, kraje rozwijające są za to pełne młodych ludzi, którzy często decydują się na migrację. Polityka jednego dziecka doprowadziła do cichej katastrofy w Chinach, a pełne ludzi kraje afrykańskie i azjatyckie muszą radzić sobie z przeludnieniem

Trendy technologiczne

• EV (elektryczne pojazdy) –  padają kolejne rekordy w sprzedaży samochodów czy rowerów elektrycznych, rośnie popularność dronów – zapowiadane są również elektryczne ciężarówki czy samoloty. Jednocześnie wszystkie te środki transportu zaczynają być coraz bardziej autonomiczne dążąc do dalszej automatyzacji transportu.
• smartyzacja – coraz więcej otaczających nas urządzeń ma procesory i komunikuje się ze sobą lub ze światem (internet rzeczy – IoT). Oprócz smartfona nosimy na sobie coraz więcej elektroniki (urządzenia ubieralne), która zaczyna wchodzić w interakcję z otaczającymi ją urządzeniami.
• rozszerzanie rzeczywistości – od czasu wynalezienia i upowszechnienia okularów ludzie cały czas rozszerzają percepcję rzeczywistości oraz łączą ją z światem cyfrowym tworząc rzeczywistość mieszaną, a nawet w pełni wirtualną. Dla wielu – szczególnie młodszych – nasze wirtualne wyobrażenie o nas ma większe znaczenie niż nasz faktyczny, fizyczny wizerunek (avataryzacja).
• algorytmy AI – rozwój algorytmów i badania nad sztuczną inteligencją doprowadziły w 2023 roku do przełomu i upowszechnienia się (demokratyzację) najnowocześniejszych rozwiązań AI – świat zachwycił się chatbotami i generowaną automatycznie grafiką, a na horyzoncie widać coraz więcej rozwiązań generujących multimedia lub próbujących wyręczać człowieka w coraz większej ilości prac.
• postęp – wbrew sceptykom postęp cały czas się toczy, a ludzie dokonują kolejnych przełomów: trwa ponowna eksploracja kosmosu, są postępy w leczeniu, transplantologii czy inżynierii genetycznej – wiele wskazuje też na to, że do badań zostaną na większą skalę włączone najnowsze rozwiązania AI